„Listy do żony” (tomy 1-3)

Nowa edycja „Listów…” została uaktualniona o odsyłacze do kolejnych tomów Dzieł zebranych Witkacego, które od 2005 roku ukazały się nakładem PIW-u, a więc poza „Listami do żony” tomy 2, 3 i 4, przede wszystkim do dwóch dotąd wydanych tomów „Listów…” (do rodziny, przyjaciół, znajomych i tzw. wrogów), Pism krytycznych i publicystycznych czy tomu filozoficznego Nauki ścisłe a filozofia i inne pisma filozoficzne. Tworzy to aktualną sieć odniesień, przynosi stan wiedzy na chwilę obecną. Poza tym poprawiono biogramy niektórych osób, uściślono daty śmierci, urodzin, rozbudowano biogramy o nieznane wcześniej fakty, wciąż odkrywane przez witkacologów, kilka razy sprostowano personalia, kolejne niewyjaśnione wcześniej zagadki witkacowskie – lingwistyczne, topograficzne itp. – znalazły swoje rozwiązanie. Nowa edycja jest wynikiem narastania zasobów wiedzy witkacologicznej.

Tom 1 zawiera 238 listów z lat 1923–1927 oraz kilkanaście pism i listów od różnych osób, które Witkacy przesyłał żonie do lektury lub na odwrocie których pisał listy do niej. Wszystkie listy zostały opatrzone szczegółowymi przypisami, wszystkie tomy bogato ilustrowane.

Drugi tom listów Witkacego do żony zawiera 321 listów z lat 1928–1931. To istotny okres w jego życiu i twórczości. Pisze wtedy najważniejszą powieść „Nienasycenie” i w listach szczegółowo informuje Jadwigę o pracy nad wersją brulionową, a potem nad czystopisem. Przygotowuje także książkę polemiczną Ostatnia pigułka dla „wrogów”, której nie zdołał wydać i która zaginęła. W roku 1930 intensywnie pracuje nad broszurą o narkotykach, w której wykorzystuje swoje doświadczenia i eksperymenty z narkotykami (m.in. z peyotlem), a potem rozpoczyna pisać ostatnią powieść, Jedyne wyjście. Boryka się z różnymi chorobami i kłopotami materialnymi, a jego małżeństwo przeżywa poważny kryzys. Jedną z przyczyn jest romans z młodszą o siedemnaście lat mężatką, który przysparza mu wiele przykrych i dramatycznych przeżyć. Trudny rok 1931 zamyka śmierć matki, Marii Witkiewiczowej. Ze wszystkich tych spraw i zdarzeń Witkacy spowiada się w listach do żony.

Trzeci tom korespondencji Witkacego z żoną zawiera 382 listy, pocztówki, karty pocztowe i telegramy z lat 1932–1935, w których otwarcie informuje on Jadwigę o wszystkich sprawach osobistych, nieustannych problemach ze zdrowiem, wielu podróżach w poszukiwaniu klientów Firmy Portretowej oraz kłopotach z realizacją planów twórczych. Pisze wtedy pierwszą część powieści „Jedyne wyjście”, ale do dalszej pracy zniechęcają go nieudane starania o jej wydanie.

Po siedmiu latach kończy w marcu 1934 sztukę „Szewcy”. Poświęca się przede wszystkim filozofii. Opracowuje ostateczną wersję tzw. główniaka, czyli traktatu „Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia”, w którym wykłada swój system filozoficzny. Jego wydanie w marcu 1935 to jedno z najszczęśliwszych wydarzeń w życiu Witkacego. Dzięki nawiązaniu współpracy z czasopismem „Zet” może publikować tu liczne rozprawy filozoficzne i artykuły polemiczne. Udało mu się ocalić małżeństwo z Jadwigą, z którą łączy go teraz głęboka przyjaźń.

Natomiast powodem zmartwień staje się Czesława Oknińska-Korzeniowska, która raz po raz zrywa ich związek, trwający od roku 1929, co Witkacy niezwykle mocno przeżywa. Dodatkowym utrapieniem są kłopoty związane z codziennym życiem pod jednym dachem (w willi „Witkiewiczówka”) z ciotką i kuzynką, które nie cenią go jako artysty i krytycznie odnoszą się do jego trybu życia.

(Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2015)

Książka znajduje się w zbiorach:

Biblioteki Publicznej w Ursusie, ul. Plutonu Torpedy 47
tel. 22 662 70 01

Aktualny stan dostępności prosimy sprawdzić telefonicznie lub
w katalogu on-line BP Ursus.

KD